Elke dag valt mijn oog wel op iets bijzonders. Iets kleins waarvan ik denk: “Dat me dat niet eerder is opgevallen,” of iets groots wat plotseling een connectie geeft met een bepaald gevoel. Als ik een foto maak, doe ik dat met een bepaalde emotie. Met die emotie probeer ik een boodschap over te brengen, mensen te laten zien hoe mooi of bijzonder deze wereld nou eigenlijk is. Natuurlijk kan men alles beschrijven met woorden, maar dat betekent dat een beeld dat net zo goed of misschien wel beter moet kunnen omschrijven. Voor iedereen, dus ook voor u, wekt een beeld een bepaalde emotie op. Iedereen bekijkt dagelijks wel een foto. In de krant, op het nieuws, op sociale media en de meesten van ons hebben hun huis er ook mee versierd. Naast de foto’s die we bekijken, wordt er door de meesten van u ook regelmatig een foto gemaakt. Bijvoorbeeld op vakantie, op bezoek bij uw kleindochter of als u een nieuwe auto heeft. In ons allen schuilt een fotograaf, beelden maken herinneringen en verhalen tastbaar. Beelden vertellen een verhaal.

Verhalen vertellen in woorden kennen we natuurlijk allemaal. Taal is iets wat ons als mens verbindt. Door middel van taal kunnen we contact maken met andere mensen. Het is een manier om uit te leggen aan anderen wat je voelt en denkt (expressiemiddel).[1] Toch zie je in bijna elk krantenartikel wel een foto, omdat u als lezer zo veel beter in staat bent een beeld te vormen bij de situatie. Soms zegt een foto veel meer dan woorden ooit zullen kunnen. “Een echte foto hoef je niet uit te leggen en kun je niet in woorden vatten.”[2] Taalkundige Lemma Boom deed samen met een team van professionals onderzoek naar beeldtaal en kwam zo tot de conclusie dat beeldtaal door middel van beelden en beeldelementen communicatie mogelijk maakt.[3] Daarom ben ik van mening dat fotografie ook een taal is.

Allereerst zegt een foto soms meer dan duizend woorden. Beeld en taal gaan al zo lang als de mensheid bestaat hand in hand samen. Ondanks dat taal een eeuwenoud communicatiemiddel is en het altijd mee is geëvolueerd met de mensheid, zijn ook de beelden altijd blijven bestaan. Dit komt door het feit dat de mens vaak zowel een visueel beeld als een omschrijving nodig heeft om zich in een bepaalde situatie in te kunnen leven. Maar dit is niet altijd het geval, sterker nog, vaak zegt een foto meer dan woorden ooit zullen kunnen doen. Neem bijvoorbeeld het vluchtelingenprobleem. Een aantal jaren geleden, toen er al talloze artikelen waren geschreven en intens veel vergaderingen zonder uitkomst waren gehouden, verscheen er een foto van een kindje dat gestorven was tijdens de oversteek naar Europa. De foto ging het hele internet over en mensen waren diep betreurd over het feit dat we het zo ver hadden laten komen. Toen kwamen er pas echt acties op gang, dat was het moment dat de wereld dacht: “Tot hier en niet verder.” Alle woorden die gezegd waren, hadden weinig invloed gehad, maar één foto sprak alle onbesproken woorden en zette zo het proces van verbetering op gang.

Bovendien is fotografie een universele taal. Iedereen kan deze taal ‘lezen’ en ‘schrijven’. Om de boodschap in een foto te achterhalen hoef je geen wetenschapper, of zelfs geen alfabeet te zijn. Je hoeft alleen maar je ogen open te houden en je hart te laten spreken. Wat ik zelf zo mooi vindt aan fotografie, is dat het een manier is waarop je creativiteit, passie en gevoel kunt delen met iedereen. Je hoeft niet slim of sterk te zijn, het enige wat je moet kunnen is je hart openstellen voor de rest van de wereld. En hoewel dit voor sommige best even lastig kan zijn, heeft fotografie al vele levens veranderd. Zo ook dat van IFFR-jurylid Newsha Tavakolian, voor haar was fotografie een taal waar ze voor het eerst in haar leven echt mee kon communiceren.[4] En Nadine is door fotografie zelfs positiever in het leven gaan staan: “Normaal haat ik regen, maar nu ren ik snel tussen de buien door om bijvoorbeeld een slak of een druppel op een blaadje vast te leggen.”[5] Hoe mooi is het dat iedereen eenzelfde taal spreekt, die nog mooier is dan de woorden die we nu al hebben.

Tegenstanders zeggen echter dat fotografie geen taal is, omdat het slechts een deel van de werkelijkheid weergeeft en hiermee een misleidend beeld geeft. Volgens Henk van Faassen ligt het probleem bij het feit dat een foto gemaakt wordt en je op dat moment maar een klein deel van de gehele situatie weergeeft, de foto nog een bewerking ondergaat, waardoor hij minder betrouwbaar wordt.[6]  Als je bijvoorbeeld een foto van een boom met bloesem maakt, lijkt alles vrolijk en onbezorgd. Als je vervolgens echter ziet dat de boom in een verlaten steegje staat met allerlei verdorde planten erin, zie je dat de foto je een illusie heeft gegeven van iets wat in werkelijkheid compleet anders blijkt te zijn.

Maar dit is niet alleen het probleem bij foto’s, dit is bij taal net zo. Mensen liegen en bedriegen met woorden, verdraaien ze, vertellen niet alles. Ze vertellen je hun eigen waarheid, terwijl die niet waar hoeft te zijn. Neem bijvoorbeeld de tweede wereldoorlog. Deze is ontstaan doordat Hitler zijn volk wijsmaakte dat de Joden de schuld waren van alle publieke rampen. Was dat zo? Nee, maar slechts één iemand die woorden precies zo wist te benutten dat iedereen in zijn waarheid zou geloven, veroorzaakte de dood van honderdduizenden mensen. Dat is net zoveel als een klaslokaal gevuld met tennisballen. En de oorlogen in het Midden-Oosten worden weggedacht, doordat er nauwelijks iets over verteld worden. Nee, maak dan maar een foto. What you see is what you get!

Kortom: fotografie is ook een taal, omdat een foto meer zegt dan woorden ooit zullen kunnen, het mensen verbindt en een realistischer beeld geeft dan taal. Want, zoals ik al zei, beelden spreken!

[1] Taalalert, 2015

[2] Bokt, 2012

[3] Boom, 2015

[4] Newsha 2017

[5] Bokt, 2012

[6] Faassen 2017